Cổng tam quan đình So có được thết kế làm 2 tầng, 3 gian, 4 mái, hai bên là hai lối cửa nhỏ để ra vào. Các họa tiết trang trí và chạm khắc trên nóc tam quan vẫn giữ được nguyên vẹn, đẹp và rất tinh xảo. Đặc biệt là hình ảnh lưỡng long triều nguyệt ở phía trên cao cùng bốn linh thú dưới chân những cột gỗ cực kỳ uy nghi.
Cổng tam quan trải bao thằng trầm của lịch vẫn còn giữ nguyên giáng vẻ xưa cũ
Đình So nằm ở vị trí đắc địa, có non xanh, nước biếc phong thủy hữu tình. Phía trước đình là dòng sông Đáy uốn lượn hiền hòa, phía bên trái là núi Rồng (thuộc xã Đông Quang); phía bên phải là núi Phượng và sau lưng là núi Rùa. Thế đất này được người xưa cho tới nay coi là lý tưởng. Theo lý giải của các bậc tiền hiền xưa: “Sơn chầu thuỷ tụ”, có “tiền án, hậu chẩm”; có “tay long, tay hổ”; có “ minh đường, não đường”… đó phải chăng là một thế đất chuẩn mực, thuận theo quan niệm phong thuỷ.
Kiến trúc của đình So được các nhà nghiên cứu đánh giá và công nhận là một trong những ngôi đình cổ có kiến trúc mẫu mực nhất. Đình thờ tam vị Nguyên soái Đại Vương, là các vị tướng đã theo vua Đinh Tiên Hoàng đi dẹp loạn 12 sứ quân (giữa thế kỷ X).
Đình So vẫn còn giữ được vẻ nguyên trạng của công trình kiến trúc đình, chùa truyền thống.
Bên trong đình là không gian cao rộng gồm 7 gian 2 chái, đại điện nằm chính giữa ở khu vực “lòng thuyền” là nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng trong dịp hội hè, lễ tết. Đình So được xây dựng theo kiến trúc theo kiểu nội công ngoại quốc trên diện tích 1.100m2. Tổng cộng tất cả toà ngang dãy dọc của đình là 55 gian, với 64 cột lớn nhỏ.
Những họa tiết, hoa văn chạm khắc trong hệ thống các bức họa trang trí đều được tích hợp nhiều phong cách khác nhau tạo ra sự đa dạng trong trang trí. Từ chạm nổi hoa lá cách điệu: tùng, trúc, cúc, mai đến chạm bong hình tượng rồng,… tạo nên một không gian kiến trúc đa chiều giàu tinh tế và kỹ thuật tinh xảo.
Theo ghi chép, đình So khởi phát từ một ngôi miếu nhỏ thời nhà Đinh, đến thời Lê Trung Hưng 1673 miếu được tu bổ mở rộng và hình thành đình, được hoàn thành vào năm 1674.
Tại đình So hiện còn lưu giữ được 40 đạo sắc phong thần từ năm Hoằng Định 2 (1601) thời nhà Lê đến năm Khải Định 9 (1924) thời nhà Nguyễn, cùng nhiều hoành phi, câu đối cổ.
Vào năm 1980, đình So đã được Bộ Văn hoá – Thể thao & Du lịch xếp hạng Di tích Quốc gia cần được bảo tồn.
Bùi Đạt (T/h)
Nguồn: Dân trí, TC ĐSPL
